„Carmina Latina”, czyli barok Ameryki Łacińskiej
W kręgu kultury iberyjskiej wykształciła się niezwykle bogata i różnorodna tradycja muzyczna, niemająca odpowiednika nigdzie indziej w Europie, w której twórczość ludowa, żydowska i arabska mieszały się swobodnie z kompozycjami Flamandów i Włochów, tworząc zupełnie unikalny język muzyczny. A później opuściła ona basen Morza Śródziemnego i przeniosła się za ocean, gdzie wzbogaciły ją kultury rdzennych ludów Nowego Świata. To wszystko wybrzmi w koncercie „Carmina latina”, który zobaczymy w Niedzielę Wielkanocną o godz. 18.00 na PLAY KRAKÓW.
Wyruszający do Ameryki w ślad za kolonizatorami misjonarze przeszczepiali muzyczny język Europy na lokalny grunt, gdzie ulegał kolejnym wpływom – tym razem muzyki tradycyjnej ludów z podbitych terenów. Tak narodziła się ta fascynująca hybryda: muzyczny barok Ameryki Łacińskiej.
Refleksja postkolonialna stała się w drugiej połowie XX wieku jednym z dominujących obszarów myśli humanistycznej. Staraliśmy się pojąć, co tak naprawdę stało się w momencie, gdy Europejczycy zaczęli podporządkowywać sobie kolejne obszary odkrywanych przez siebie lądów, a wraz z nimi – często wyjątkowo okrutnie – ludzi tam mieszkających. Dziedzictwo kolonialne stało się wówczas problematyczne, nieco wstydliwe, ale jednocześnie zrozumieliśmy, że proces zmiany kulturowej nigdy nie jest jednostronny ani nawet dwukierunkowy. Zbiegają się w nim i przenikają dziesiątki linii wymiany i rozmaitych zależności. Na przykładzie barokowej muzyki Ameryki widać, jak na zupełnie obcym gruncie przyswajane są nowe (a same już z siebie niejednolite i mozaikowe) wzory i w jaki sposób nasiąkają one lokalnością, tworząc znów coś oryginalnego i unikalnego, co nie mogłoby powstać w żadnym innym miejscu – bo zupełnie inaczej proces ten przebiegał w Meksyku, a inaczej w Peru.
Misjonarze nie bez powodu starali się wprowadzać na tak dużą skalę muzykę europejską do swoich nabożeństw i ceremonii. Widzieli w niej doskonałe narzędzie nawracania pogan, którzy skuszeni niezwykłymi, obcymi dla nich dźwiękami łatwiej zbliżą się do religii chrześcijańskiej, przyjmą ją za swoją i emocjonalnie się do niej przywiążą. Zamysł padł na podatny grunt, bo autochtoni w różnych częściach Ameryki Środkowej i Południowej sami często posiadali interesującą kulturę muzyczną, związaną najczęściej ze sprawowaniem kultu, dlatego idea chwalenia Boga za pomocą śpiewu i gry nie była dla nich czymś nowym, podobnie jak konieczność precyzyjnego opanowania techniki gry na instrumentach. I tak powstało z czasem wiele zespołów śpiewaczych i kapel kościelnych, które wykonywały utwory o znacznym stopniu trudności. Z licznych relacji z epoki wynika jasno, że ich poziom budził podziw: „wszyscy Indianie i Indianki uczestniczyli prawie we wszystkich uroczystościach, śpiewając rano jutrznię na dwa chóry w sposób tak doskonały, że wszędzie przykuliby uwagę słuchaczy. Proroctwa i lamentacje były śpiewane przez dzieci sopranem, nie w jakikolwiek sposób, lecz z modulacjami we włoskim stylu. Męka, responsorium i proroctwa były przeplatane kolejno, bez przerwy, ariami i motetami z akompaniamentem muzycznym” (relacja Gabriela Novata, sekretarza prowincjała jezuitów Diego de Aguilara, przeł. Piotr Nawrot SVD). W ten sposób barok stał się pierwszym stylem prawdziwie globalnym.
Ten barokowy repertuar, pielęgnowany nieprzerwanie przez kolejne pokolenia muzyków, w niektórych zakątkach Ameryki przetrwał setki lat. I choć jego korzenie sięgają przecież Europy, paradoksalnie jego współczesne wykonania na Starym Kontynencie mają posmak odkrycia. Argentyński dyrygent Leonardo García Alarcón zabierze nas w podróż do Nowego Świata w programie „Carmina latina”, czyli „Pieśni łacińskie”. Ten wybitny muzyk należy do najbardziej cenionych interpretatorów muzyki baroku. Każdemu dziełu oddaje coś z własnego temperamentu, dzięki czemu znane, wielokrotnie słyszane utwory pod jego batutą nabierają żywszych barw, a te – bardzo liczne – które artysta dopiero przywraca naszym czasom, prezentują się tak efektownie i z takim blaskiem, że urzekają nas od pierwszych dźwięków.
Dla KBF Krzysztof Dix
Na festiwal zapraszają Miasto Kraków, KBF oraz mecenas festiwalu, firma Suempol.
Więcej aktualności

Rozpoczynamy 20. Festiwal Misteria Paschalia
Rozpoczynamy jubileuszową edycję Festiwalu Misteria Paschalia! W nadchodzących dwóch tygodniach będziemy świętować prawie dwie dekady wyjątkowej tradycji, muzyki i wspaniałych, trwałych relacji, jakie w tym czasie wypracowaliśmy. Choć myślami wychodzimy już w przyszłość i planujemy kolejne dekady festiwalu, chcemy również na chwilę przystanąć i spojrzeć w przeszłość. Zapraszamy też Państwa w podróż przez historię Misteria […]
czytaj więcej
Festiwal Misteria Paschalia już w tym tygodniu!
Już jutro wystartuje jubileuszowa edycja festiwalu muzyki dawnej, który od niemal dwóch dekad towarzyszy obchodom Wielkiego Tygodnia i Wielkanocy w Krakowie – Misteria Paschalia! Ostatnie bilety na koncerty dostępne są jeszcze na stronie KBF: Bilety. Jakie utwory i jakich artystów usłyszymy w tym roku? Sprawdźmy! Misteria Paschalia pozwalają nam nie tylko słuchać muzyki w wykonaniu […]
czytaj więcej
Poznaj artystów 20.edycji!
Festiwal Misteria Paschalia towarzyszyć będzie obchodom Wielkiego Tygodnia w Krakowie już po raz dwudziesty. Te dwie dekady były czasem tworzenia i umacniania relacji, przyjaźni oraz tradycji. Do uczestnictwa w nich zaproszony jest każdy, kto chce w wyjątkowy sposób świętować ten szczególny, wiosenny czas i poznawać piękno dawnej muzyki. Misteria Paschalia to festiwal nieustannej zmiany, ewolucji […]
czytaj więcej
Muzyka w obrzędach różnych wyznań – felieton
Festiwal Misteria Paschalia zgłębiał dotąd tradycje muzyczne związane z dwoma chrześcijańskimi wyznaniami: rzymsko-katolickim i luterańskim. W tym roku dołączy do nich chrześcijaństwo wschodnie z jego pełnym wokalnego przepychu, tak bardzo odrębnym światem dźwiękowym. Każdy z tych obrządków posiada własne, sobie tylko właściwe zwyczaje, w których wyrażają się ich duch, teologiczne pryncypia, pojmowanie Boga i sacrum. […]
czytaj więcej
Poznaj program wydarzeń towarzyszących Misteria Paschalia 2023
Już za niecałe dwa miesiące będziemy świętować jubileuszową, dwudziestą edycję Misteria Paschalia. Znamy już główne punkty festiwalu – bilety na koncerty są dostępne na KBF: Bilety. Nadszedł czas, by przedstawić program wydarzeń towarzyszących. Czy wiesz, że krakowskie pomniki, fontanny, ornamenty i ogrody kryją wiele muzycznych tajemnic? …że w Pałacu Biskupa Erazma Ciołka, oddziale Muzeum Narodowego […]
czytaj więcej
Jubileuszowa edycja Misteria Paschalia! Poznaj program | 4–16 kwietnia 2023
W nadchodzącym roku czeka nas wyjątkowa, 20. edycja Misteria Paschalia. Będzie ona okazją do wspomnieniowej podróży w przeszłość. Program skoncentruje się na celebracji historii festiwalu, jego wkładu w rozwój sektora muzyki dawnej w Polsce oraz niezwykłych więzi, które w tym czasie powstały. A więc świętujemy! Przede wszystkim poprzez muzykę. Proponujemy wybór wybitnych dzieł znakomitych kompozytorów, […]
czytaj więcej
19. Festiwal Misteria Paschalia: o lęku i konformizmie
Na Festiwalu Misteria Paschalia posłuchamy oratoriów oświetlających z różnych punktów widzenia wydarzenia Wielkiego Piątku. Gesù Cristo negato da Pietro i Passio secundum Johannem jak dwa reflektory kierują naszą uwagę ku różnym punktom historii pasji Chrystusa. Martyna Pastuszka, dyrektorka rezydentka festiwalu, chce, abyśmy spróbowali je odnieść do własnych doświadczeń i w biblijnej opowieści dostrzegli – tak […]
czytaj więcej
19. Festiwal Misteria Paschalia: droga przemiany
Dwa pierwsze koncerty Festiwalu Misteria Paschalia związane są z czasem przygotowania i oczyszczenia, jaki poprzedza wydarzenia Triduum Paschalnego. Martyna Pastuszka, dyrektorka rezydentka festiwalu, ułożyła jego program tak, by opowiadał historię duchowej i psychologicznej drogi przemiany, inspirowaną ewangeliczną opowieścią o ostatnich dniach ziemskiej działalności, śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa. Wielki Wtorek i Środa to dni oczekiwania na nieuniknione, kiedy jednocześnie z […]
czytaj więcej
Dzień Muzyki Dawnej – Anacronía
Pierwszy dzień wiosny już od wielu lat kojarzy się ze świętem muzyki dawnej. Nie inaczej będzie w tym roku. Wspólnie z Europejską Siecią Muzyki Dawnej REMA zapraszamy do świętowania i słuchania europejskiej muzyki średniowiecza, renesansu i baroku, również na żywo. Z okazji „Early Music Day” już 21 marca w Pałacu Potockich zespół Anacronía spróbuje przenieść […]
czytaj więcej