Muzyka Średniowicznych Mniszek
Rozpoczynający się 1 kwietnia 18. Festiwal Misteria Paschalia zostanie zainaugurowany koncertem „Cantrix”. Agnieszka Budzińska-Bennett wraz z kierowanym przez siebie ensemble Peregrina zabierze słuchaczy w podróż do średniowiecznych hiszpańskich klasztorów, prezentując kontemplacyjny, a zarazem barwny i różnorodny repertuar śpiewany niegdyś przez mniszki. Premiera 1 kwietnia o godz. 20.00 na PLAY KRAKÓW. Jednocześnie informujemy, że w związku z brakiem możliwości organizacji koncertów z udziałem publiczności cały festiwal będzie dostępny tylko na PLAY KRAKÓW. Więcej informacji na końcu komunikatu.
„Cantrix” to po łacinie „śpiewaczka”, słowniki podsuwają też znaczenie „siostra kantorka w klasztorze” – i to właśnie ono odnosi się do tematyki koncertu Peregriny. Zespół pod kierunkiem swojej założycielki Agnieszki Budzińskiej-Bennett wykona muzykę rozbrzmiewającą niegdyś w zgromadzeniach szpitalniczek i cysterek w dwóch hiszpańskich klasztorach – w Sigenie (dziś Villanueva de Sigena) i Las Huelgas (nieopodal Burgos).
Z historią i rozwojem tego pierwszego związana jest nierozerwalnie postać Sanchy, jego fundatorki, królowej Aragonii, córki króla Kastylii Alfonsa VII Imperatora i śląskiej księżniczki Ryksy (Sancha była więc po matce prawnuczką polskiego króla Bolesława Krzywoustego). Po śmierci męża została mniszką w Sigenie i ciesząc się poparciem papieża, aż do końca swych dni utrzymywała klasztor w niezależności od kościelnych władz. Życie w nim poddane było bardzo szczegółowym ustaleniom, siostry poświęcały większość czasu aktywnościom czysto duchowym, a więc modlitwie – często śpiewanej. Dzięki temu mogła rozkwitnąć tam twórczość kompozytorska, a zachowane manuskrypty świadczą o niebanalnej i bogatej kulturze muzycznej hiszpańskich zakonnic.
Agnieszka Budzińska-Bennett przygotowała program koncertu, wybierając z obszernych zbiorów utwory poświęcone Janowi Chrzcicielowi. Kult tego świętego, dziś przygasły nieco w Kościele katolickim, był w okresie średniowiecza wyjątkowo rozwinięty i żarliwy. Jako prorok wzmiankowany we wszystkich kanonicznych ewangeliach, którego działalność bezpośrednio poprzedzała i zwiastowała nadejście Chrystusa, i jako ten, który udzielał Jezusowi chrztu w Jordanie, był traktowany jako postać godna szczególnego uwielbienia. Znajdowało ono wyraz w nierzadko bardzo wyrafinowanych formach poetyckich i muzycznych. Zawierały one nie tylko modlitewne formuły gloryfikacji i hołdu dla Jana Chrzciciela, ale też wprost nawiązywały do opisanych w Biblii wydarzeń z jego życia. Dlatego też kompozycje wykonywane na koncercie mogły zostać ułożone w opowieść zawierającą wiele tych kluczowych momentów i podkreślającą wyjątkowość Chrzciciela pośród innych świętych.
Podczas gdy klasztor w Sigenie został na życzenie Sanchy wybudowany w dostojnym stylu romańskim, w architekturze Las Huelgas wyraźnie zaznaczają się już wpływy gotyckie. Ten podział na stare i nowe znalazł odbicie w programie koncertu (choć trzeba pamiętać, że prezentowane utwory pochodzą z okresu obejmującego niemal cztery stulecia, od XII aż do XV wieku, więc część z nich powstała wiele lat po fundacji obu klasztorów). Repertuar z Sigeny – przede wszystkim śpiew jednogłosowy – przeplatany będzie nowocześniejszymi, polifonicznymi, silnie inspirowanymi francuskimi wpływami (osiągnięciami tzw. szkoły Notre Dame, grupy kompozytorów skupionych wokół słynnej paryskiej katedry) kompozycjami z Las Huelgas. To właśnie tam zachował się słynny kodeks zawierający około dwustu kompozycji, z czego aż sto pięćdziesiąt wielogłosowych. Wiadomo, że śpiewały je same zakonnice, a w klasztorze funkcjonował ich wielki (nawet stuosobowy) chór.
Znakomita Agnieszka Budzińska-Bennett wraz z innymi śpiewaczkami z zespołu jest najlepszą adwokatką tego repertuaru – udowadniającą, że muzyka średniowiecznych mniszek jest wbrew stereotypowym wyobrażeniom barwna i różnorodna, a rozmodlona kontemplacja łączy się w niej z żywymi akcentami wynikającymi wprost z tekstów opowiadających przecież cudownych wydarzeniach i niosących duży ładunek emocjonalny. Dlatego nawet abstrakcyjne melizmaty na słowach takich jak „alleluja” potrafią zapierać dech wirtuozowskim rozmachem.Specjalnie dla Festiwalu Misteria Paschalia i we współpracy z Zakonem Maltańskim i Scholą Cantorum Basiliensis koncert został zarejestrowany w komandorii joannitów w szwajcarskim Bubikonie, której początki sięgają XII wieku – czyli tego samego okresu, kiedy powstawały dwa królewskie klasztory w Sigenie i Las Huelgas.
Wielki Czwartek, 1 kwietnia 2021 | godz. 20.00
Komandoria zakonu joannitów, Bubikon, Szwajcaria
Premiera nagrania na PLAY KRAKÓW
CANTRIX
—
18. Festiwal Misteria Paschalia odbędzie się całkowicie w przestrzeni wirtualnej na www.playkrakow.com. Program oraz czas trwania festiwalu nie ulegają zmianie, a wszystkie koncerty zostaną wyemitowane na platformie VOD Miasta Krakowa zgodnie z planem. Karnety na wszystkie wydarzenia festiwalowe trafią do sprzedaży 23 marca 2021 o godz. 12.00 i będą dostępne w specjalnych cenach do 31 marca na PLAY KRAKÓW.
Więcej aktualności

Rozpoczynają się Misteria Paschalia 2025!
Osiem dni, dziesięć wyjątkowych lokalizacji i kilkadziesiąt wydarzeń artystycznych w Krakowie, Tyńcu i Wieliczce od 13 do 20 kwietnia 2025 roku – tak prezentuje się tegoroczna, 22. edycja Festiwalu Misteria Paschalia, jednego z najważniejszych europejskich festiwali muzyki dawnej. Pod kierownictwem artystycznym Vincenta Dumestre’a odbiorcy doświadczą wyjątkowej podróży przez muzykę dawnych wieków, pełną zarówno uznanych arcydzieł, […]
czytaj więcej
Wyjątkowa wystawa instrumentów dętych na Festiwalu Misteria Paschalia 2025
Ponad 100 eksponatów, koncerty, wykłady i specjalistyczne warsztaty – tak będą wyglądać Winds Days!, czyli cztery niezwykłe dni (13–16 kwietnia) poświęcone historycznym instrumentom dętym, które odbywają się w ramach Festiwalu Misteria Paschalia. Wystawa w Pałacu Potockich będzie prawdziwą gratką dla miłośników muzyki dawnej. Zaprezentowane zostaną unikatowe instrumenty pochodzące zarówno z prywatnych kolekcji, jak i z […]
czytaj więcej
Wawelskie misterium: In motu – wyjątkowe spotkanie muzyki, tańca i historii
Zwiedzający historyczne komnaty Zamku Królewskiego na Wawelu staną się świadkami niezwykłego widowiska. Wawelskie misterium: In motu – wydarzenie łączące w sobie muzykę dawną, barokowy taniec i majestat królewskich wnętrz – odbędzie się 16 kwietnia w ramach tegorocznej edycji Festiwalu Misteria Paschalia. To unikatowa okazja, by doświadczyć sztuki w jej najbardziej autentycznej formie. Wydarzenie podzielone jest […]
czytaj więcej
Early Music Day 2025 – prolog Festiwalu Misteria Paschalia
Od dwunastu lat pierwszy dzień wiosny jest także Dniem Muzyki Dawnej. To data symboliczna i nieprzypadkowa: 21 marca urodził się Johann Sebastian Bach. Dlatego co roku właśnie w ten dzień świętujemy szczególnie, słuchając europejskiej muzyki średniowiecza, renesansu i baroku. W tym roku na celebrowanie Early Music Day zapraszamy do kościoła opactwa oo. Benedyktynów w Tyńcu. […]
czytaj więcej
Misteria Paschalia 2025 – ogłaszamy program!
Osiem dni, dziesięć wyjątkowych lokalizacji i kilkadziesiąt wydarzeń artystycznych w Krakowie, Tyńcu i Wieliczce od 13 do 20 kwietnia 2025 roku – tak prezentuje się tegoroczna, 22. edycja Festiwalu Misteria Paschalia, jednego z najważniejszych europejskich festiwali muzyki dawnej. Pod kierownictwem artystycznym Vincenta Dumestre’a odbiorcy doświadczą wyjątkowej podróży przez muzykę dawnych wieków, pełną zarówno uznanych arcydzieł, […]
czytaj więcej
Misteria Paschalia 2024 – festiwal już trwa!
Osiem dni, dziesięć lokalizacji, kilkadziesiąt wydarzeń… W tym roku kierownictwo artystyczne nad festiwalem Misteria Paschalia objął dobrze znany krakowskiej publiczności Vincent Dumestre – założyciel, dyrektor artystyczny i dyrygent zespołu Le Poème Harmonique, którego koncerty od wielu lat są szczególnie wyczekiwane przez słuchaczy. Od ponad dwóch dekad okres Wielkiego Tygodnia i Wielkanocy to w Krakowie czas, […]
czytaj więcej
Misteria Paschalia na antenie Dwójki i Radia Kraków Kultura
Festiwal muzyki dawnej Misteria Paschalia tradycyjnie zagości na antenie Polskiego Radia. Wybrane koncerty zaplanowane w ramach tegorocznej edycji wydarzenia usłyszymy na antenie Dwójki oraz Radia Kraków Kultura. Trzech koncertów będzie można wysłuchać na żywo, a cztery kolejne zostaną wyemitowane w późniejszym terminie. Wszystkich, którzy nie mogą dotrzeć do wspaniałych przestrzeni festiwalowych, zachęcamy do spędzenia czasu […]
czytaj więcej
Kraków świętuje Early Music Day!
Jak co roku Kraków przyłącza się do świętowania Early Music Day. Dnia Muzyki Dawnej został ustanowiony w 2013 przez organizację REMA w celu promowania muzyki czasów średniowiecza, renesansu i baroku wśród szerokiej publiczności. Early Music Day odbywa się corocznie 21 marca – w rocznicę urodzin Johanna Sebastiana Bacha. W Krakowie koncerty w ramach Early Music […]
czytaj więcej
Keybord Days – zgłoś się do udziału w masterclasess i warsztatach improwizacji!
Keyboard Days, czyli trzydniowe święto instrumentów klawiszowych, to nie tylko wystawa i recitale, lecz również masterclasses, warsztaty improwizacji i panele. Wydarzenia te tworzą pasmo edukacyjne Festiwalu Misteria Paschalia. Masterclasses, które poprowadzą wirtuozi klawesynu: Jean-Luc Ho, Justin Taylor i Pierre Hantaï, skierowane są do studentów i absolwentów wyższych uczelni muzycznych w Polsce i za granicą, którzy […]
czytaj więcej